Co to jest EWD?
Czym jest metoda edukacyjnej wartości dodanej (EWD)?
Chcielibyśmy, by każda szkoła bardzo dobrze uczyła, by to, do której szkoły uczęszcza uczeń, nie wyznaczało jego szans na dobre wykształcenie. To stan idealny, do którego warto dążyć, ale w rzeczywistości szkoły znacząco różnią się wynikami nauczania. Dobitnie ujawniają to wyniki krajowych egzaminów. Jednolite testy pozwalają spojrzeć nauczycielom, uczniom, rodzicom oraz samorządom na wyniki nauczania w szerokiej perspektywie. Porównywalność wyników w skali całej Polski umożliwia przyjrzenie się osiągnięciom szkolnym z punktu widzenia kraju, województwa czy gminy. Jednak obraz nauczania szkolnego widziany tylko przez pryzmat wyników końcowych nauczania jest dalece niepełny. Czy wyniki egzaminów końcowych są wystarczającą miarą tego, jak dobrze uczy dana szkoła? Równie ważny, a nawet ważniejszy jest postęp, jaki robią uczniowie przez kilka lat nauki w danej placówce.
Wyniki egzaminacyjne uczniów zależą od wielu czynników niezależnych od szkoły, takich jak uprzednie osiągnięcia uczniów, materialne i kulturowe zasoby rodzinne czy genetycznie uwarunkowane zdolności. Jeżeli tak, to wyniki egzaminacyjne mogą być w wielu wypadkach wysoce zawodnymi wskaźnikami tego, czy dana szkoła dobrze naucza. Znacznie lepszym wskaźnikiem efektywności nauczania będą miary postępu poczynionego przez uczniów podczas nauki w danej szkole. Postęp ten w sposób poprawny statystycznie pozwala wyznaczyć metoda edukacyjnej wartości dodanej. Metoda EWD to zestaw technik statystycznych pozwalających zmierzyć wkład szkoły w wyniki nauczania. By można je zastosować, potrzebujemy wyników przynajmniej dwóch pomiarów osiągnięć szkolnych: na początku nauki w danej szkole i na jej zakończenie. Polski system egzaminacyjny dostarcza danych do wyliczania EWD dla gimnazjów (sprawdzian w klasie VI szkoły podstawowej jako miara na wejściu, egzamin gimnazjalny jako miara na wyjściu).
Metoda EWD nie „dodaje wartości” wynikom testów egzaminacyjnych. Najbardziej wyrafinowane analizy nie zmienią faktu, że im rzetelniejsze i bardziej trafne testy, tym miary EWD zbudowane na ich wynikach są lepsze.
Do czego może służyć metoda EWD?
Przeprowadzane w sposób jednolity w skali kraju egzaminy szkolne pełnią wiele funkcji. Trzy najważniejsze to: wyznaczanie stopnia spełniania przez uczniów wymagań programowych, ewaluacja pracy szkół oraz monitorowanie procesów edukacyjnych. Metoda edukacyjnej wartości dodanej jest ważnym instrumentem statystycznym wykorzystywania wyników egzaminacyjnych do ewaluacji pracy szkół.
Metoda edukacyjnej wartości dodanej może służyć przede wszystkim szkołom. To dyrektorzy i nauczyciele mogą dzięki właściwej analizie wyników egzaminacyjnych zobaczyć mocne i słabe strony nauczania w swojej placówce. Wnikliwe przyjrzenie się rezultatom testów egzaminacyjnych dostarcza ważnych przesłanek do formułowania planów rozwoju szkoły, pozwala ocenić skuteczność już podjętych działań. Ewaluacja prowadzona przez samą szkołę w celu poprawy swojego funkcjonowania to najważniejszy obszar wykorzystania wyników egzaminacyjnych, a tym samym i metody edukacyjnej wartości dodanej. Beneficjentami skutecznej autoewaluacji stają się uczniowie, którzy mają szansę uczyć się w skuteczniej nauczających szkołach. Wiele szkół gimnazjalnych jest już zaawansowanymi użytkownikami metody edukacyjnej wartości dodanej.
Metoda edukacyjnej wartości dodanej może być wykorzystywana przez nadzór pedagogiczny. Porównywalne wyniki egzaminów mogą być wykorzystywane w ewaluacji zewnętrznej szkół i do typowania szkół wymagających wsparcia oraz szkół mogących być kopalnią dobrych praktyk. Użycie metody edukacyjnej wartości dodanej umożliwia skupienie uwagi na tym, co w nauczaniu najważniejsze, czyli na postępach uczniów w danym cyklu nauczania.
Kolejnym potencjalnym użytkownikiem metody edukacyjnej wartości dodanej są samorządy. Bez wchodzenia w kompetencje nadzoru pedagogicznego mogą one monitorować efektywność nauczania w szkołach na swoim terenie.
W końcu metoda edukacyjnej wartości dodanej dostarcza wskaźników, które mogą być przydatne dla rodziców i uczniów przy wyborze szkoły. Które liceum w moim mieście ma nie tylko najwyższe wyniki maturalne, ale daje również duże szanse na postęp? To ważne pytania dla absolwenta gimnazjum i jego rodziców. Czytelna, graficzna postać wskaźników egzaminacyjnych pozwala nawet laikowi szybko zorientować się, która z rozpatrywanych szkół skuteczniej naucza. Oczywiście dla rodziców i uczniów wyniki egzaminacyjne powinny być tylko jedną z przesłanek wyboru szkoły, być może nie najważniejszą.
Funkcja ewaluacyjna egzaminów krajowych to jego racja bytu w systemie oświaty. Metoda EWD to jeden z instrumentów, który może być używane przy analizie wyników egzaminacyjnych w procesie ewaluacji szkół.